گازهای مورداستفاده در بسته بندی مواد غذایی کدامند؟ بسته بندی مواد غذایی نقش کلیدی در حفظ کیفیت، تازگی و افزایش ماندگاری محصولات غذایی دارد. یکی از فناوری های نوین در این زمینه، استفاده از گاز های مختلف در بسته بندی مواد غذایی است که تحت عنوان بسته بندی اتمسفر اصلاحشده (Modified Atmosphere Packaging یا MAP) شناخته می شود. این فناوری با تغییر ترکیب گاز های موجود در محیط بسته بندی، از رشد میکرو ارگانیسم ها، اکسیداسیون و افت کیفیت محصول جلوگیری می کند.
در این مقاله، گاز های مورد استفاده در بسته بندی مواد غذایی، ویژگی ها، کاربرد ها و تاثیرات آن ها بر سلامت و کیفیت مواد غذایی را بررسی می کنیم. با ما همراه باشید.
صنعت بسته بندی مواد غذایی با گاز از چه زمانی روی کار آمد؟
بسته بندی مواد غذایی با استفاده از گاز ها قدمتی چند دههای دارد و اولین کاربرد های آن به دهه ۱۹۳۰ میلادی بازمی گردد. در آن زمان، از دی اکسید کربن برای نگهداری گوشت های تازه استفاده می شد، زیرا این گاز خاصیت ضد باکتریایی داشت و به افزایش ماندگاری کمک می کرد. با پیشرفت فناوری، روش های بسته بندی مواد غذایی به تدریج گسترش یافت و استفاده از گاز های مورد استفاده در بسته بندی مواد غذایی به یک راهکار اساسی در صنایع غذایی تبدیل شد.
در دهه ۱۹۷۰، بسته بندی اتمسفر اصلاح شده (MAP) به عنوان یک روش پیشرفته معرفی شد که با تنظیم ترکیب گاز های داخل بسته بندی، شرایط بهینه ای برای حفظ کیفیت مواد غذایی فراهم می کرد.
وضعیت حال حاضر صنعت بسته بندی مواد غذایی با گاز
امروزه، گاز های بسته بندی مواد غذایی شامل دی اکسید کربن، نیتروژن و اکسیژن هستند که هر کدام کاربرد های مشخصی دارند. بهعنوان مثال، نیتروژن از اکسیداسیون و رطوبت جلوگیری می کند، درحالی که اکسیژن به حفظ رنگ طبیعی گوشت ها کمک می کند. این روش ها به ویژه در بسته بندی مواد پروتئینی، میوه ها، سبزیجات و محصولات پخته شده کاربرد گسترده ای یافته اند. رشد تقاضا برای مواد غذایی سالم تر و با ماندگاری بیشتر، نقش گاز های بسته بندی مواد غذایی را در صنعت غذا بیش از پیش برجسته کرده است.
یکی از گازهای مهم در بسته بندی مواد غذایی، کربن دیاکسید است. اما آیا میدانستید که این گاز میتواند برای محیط زیست مضر باشد؟ برای آشنایی با روشهای ذخیره سازی کربن دی اکسید و کاهش اثرات آن، به این صفحه مراجعه کنید.
با انواع گاز های بسته بندی بیشتر آشنا شوید!
بسته بندی مواد غذایی با استفاده از گاز ها به عنوان یکی از روش های نوین و کار آمد، نقش مهمی در افزایش ماندگاری و حفظ کیفیت مواد غذایی ایفا می کند. این گاز ها با توجه به نوع محصول، اهداف نگهداری و شرایط بسته بندی انتخاب می شوند. در ادامه به بررسی انواع گاز های مورد استفاده در بسته بندی مواد غذایی و ویژگی های آن ها می پردازیم.
1. دی اکسید کربن (CO2)
گاز کربن دی اکسید در بسته بندی مواد غذایی جایگاه ویژه ای دارد! این گاز به دلیل خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی خود، مانع از رشد میکروارگانیسم ها می شود. این تکنولوژی بسته بندی گازی به ویژه در بسته بندی مواد پروتئینی مانند گوشت، مرغ و ماهی کاربرد دارد. دی اکسید کربن همچنین در جلوگیری از اکسیداسیون چربی ها و حفظ تازگی مواد غذایی مؤثر است.
2. نیتروژن (N2)
نیتروژن گازی بی اثر است که در روش های بسته بندی مواد غذایی به منظور جایگزینی اکسیژن استفاده می شود. گاز نیتروژن در بسته بندی مانع از اکسیداسیون، رشد باکتری های هوازی و تخریب مواد غذایی می شود. این گاز به ویژه در بسته بندی میان وعده ها، چیپس و محصولات خشک مانند قهوه و آجیل کاربرد دارد و از خرد شدن محصولات در بسته بندی نیز جلوگیری می کند.
3. اکسیژن (O2)
بر خلاف تصور رایج که اکسیژن تنها عامل فساد است، در برخی از بسته بندی ها حضور کنترل شده آن ضروری است. گاز اکسیژن به حفظ رنگ قرمز طبیعی گوشت های تازه کمک می کند و مانع از رشد باکتری های بی هوازی می شود. در بسته بندی میوه ها و سبزیجات تازه نیز وجود اکسیژن برای حفظ فرآیند های طبیعی تنفس ضروری است. در واقع اکسیژن به نوعی در دسته بندی گاز های محافظ مواد غذایی جای می گیرد.
4. آرگون (Ar)
گاز آرگون یکی از گاز های نجیب است که به دلیل چگالی بالاتر نسبت به نیتروژن، در برخی بسته بندی ها جایگزین آن می شود. این گاز به کاهش فعالیت های بیوشیمیایی در مواد غذایی کمک کرده و ماندگاری محصولات را افزایش می دهد.
5. دیاکسید گوگرد (SO2)
دی اکسید گوگرد عمدتا در بسته بندی میوه های خشک مانند کشمش و زرد آلو استفاده می شود. این گاز از تغییر رنگ و رشد میکروارگانیسم ها جلوگیری می کند و محصول را برای مدت طولانی تری تازه نگه می دارد.
6. مخلوط گاز ها
در روش های بسته بندی مواد غذایی اغلب از ترکیب گاز ها استفاده می شود. برای مثال، بسته بندی گوشت تازه معمولا شامل ۷۰٪ اکسیژن و ۳۰٪ دی اکسید کربن است. این ترکیب به حفظ رنگ، تازگی و جلوگیری از فساد محصول کمک می کند.
مطالب بیشتر: یخ خشک چیست
جایگاه بسته بندی با اتمسفر اصلاح شده در صنعت گاز های مورد استفاده در بسته بندی مواد غذایی
بسته بندی با اتمسفر اصلاح شده (MAP) یکی از پیشرفته ترین فناوری ها در صنعت بسته بندی مواد غذایی است که با تنظیم ترکیب گاز ها در محیط بسته بندی، کیفیت و ماندگاری محصولات غذایی را افزایش می دهد. این روش به ویژه برای محصولات حساس مانند گوشت، مرغ، ماهی، میوه ها، سبزیجات، محصولات پخته شده و محصولات لبنی کاربرد دارد.
گاز های اتمسفر اصلاح شده (MAP) شامل چه ترکیباتی هستند و چه ویژگی دارند؟
گاز های اتمسفر اصلاح شده (MAP) شامل ترکیباتی مانند دی اکسید کربن، نیتروژن و اکسیژن هستند که به صورت جداگانه یا در ترکیب های مختلف استفاده می شوند. دی اکسید کربن با خاصیت ضد باکتریایی و جلوگیری از رشد قارچ ها، نقش مهمی در افزایش ماندگاری ایفا می کند. نیتروژن به عنوان یک گاز بی اثر، اکسیژن را از محیط بسته بندی حذف می کند و از اکسیداسیون و تغییر طعم مواد غذایی جلوگیری می کند. اکسیژن نیز در برخی موارد مانند بسته بندی گوشت تازه برای حفظ رنگ طبیعی و جلوگیری از رشد باکتری های بی هوازی استفاده می شود.
جایگاه این فناوری در صنعت غذایی
جایگاه این فناوری در صنعت غذایی به دلیل تقاضای مصرف کنندگان برای مواد غذایی با کیفیت، سالم و با ماندگاری بالا روز به روز در حال گسترش است. استفاده از گاز های اتمسفر اصلاح شده (MAP) نه تنها به کاهش ضایعات غذایی کمک می کند، بلکه امکان صادرات و عرضه گسترده تر محصولات را نیز فراهم می سازد. این فناوری بهعنوان یک راهکار پایدار و کارآمد در صنعت غذا شناخته می شود.
کربن دیاکسید علاوه بر بسته بندی، در فرآیندهای دیگری نیز در صنایع غذایی کاربرد دارد. برای آشنایی با این کاربردها، به صفحه کاربرد کربن دی اکسید در صنایع غذایی مراجعه کنید.
آیا گازهای مورد استفاده در بسته بندی مواد غذایی بر سلامت انسان تاثیر می گذارند؟
استفاده از گاز های مختلف در بسته بندی مواد غذایی یکی از روش های نوین برای افزایش ماندگاری و حفظ کیفیت محصولات است. با این حال، همواره سوالاتی در مورد تاثیر این گاز ها بر سلامت انسان مطرح می شود. در بخش های قبل نقش گاز ها در ماندگاری مواد غذایی را بررسی کردیم و اشاره به این داشتیم که گاز های مورد استفاده در بسته بندی مواد غذایی کدام اند. حال در این بخش به بررسی تاثیر این گاز های رایج بر سلامت انسان می پردازیم.
1. گاز دی اکسید کربن (CO2)
دی اکسید کربن یکی از رایج ترین گازهای مورد استفاده است که با جلوگیری از رشد میکروارگانیسم ها، ماندگاری محصولات را افزایش می دهد. این گاز در غلظت های مجاز هیچ تأثیر منفی بر سلامت انسان ندارد، زیرا به طور طبیعی در فرآیند های زیستی بدن نیز تولید می شود.
2. گاز نیتروژن (N2)
نیتروژن گازی بی اثر است که عمدتا برای جایگزینی اکسیژن و جلوگیری از اکسیداسیون به کار می رود. این گاز هیچ واکنشی با مواد غذایی ایجاد نمی کند و به دلیل بی اثر بودن، خطری برای سلامت انسان ندارد.
3. گاز اکسیژن (O2)
اکسیژن معمولا در بسته بندی گوشت و سبزیجات تازه استفاده می شود. این گاز برای حفظ رنگ و تازگی مواد غذایی ضروری است و در مقادیر کنترل شده، تأثیری بر سلامت انسان ندارد.
گاز های مورد استفاده در بسته بندی مواد غذایی تحت نظارت های دقیق و استاندارد های ایمنی تعیین شده به کار می روند. تحقیقات نشان داده است که استفاده از این گاز ها در غلظت های مجاز خطری برای سلامت انسان ایجاد نمی کند. با این حال، نظارت مستمر بر کیفیت و ترکیب گاز های بسته بندی برای حفظ ایمنی مواد غذایی ضروری است.
با افزایش نگرانیها در مورد تغییرات آب و هوا، جذب و جداسازی کربن دیاکسید اهمیت بیشتری پیدا کرده است. برای آشنایی با روشهای جذب کربن دی اکسید و نقش آنها در کاهش انتشار گازهای گلخانهای، به این صفحه مراجعه کنید.
بررسی انواع روش های بسته بندی با استفاده از گازهای اتمسفر اصلاح شده (MAP)
بسته بندی اتمسفر اصلاح شده (Modified Atmosphere Packing یا MAP) یکی از پیشرفته ترین فناوری های بسته بندی است که با تغییر ترکیب گاز ها و شرایط درون بسته، ماندگاری مواد غذایی را افزایش می دهد. این روش برای محصولات مختلف مانند چیپس، گوشت، سبزیجات و مواد پخته شده به کار می رود. MAP دارای انواع متعددی دارد که هر کدام بسته به نوع محصول و اهداف نگهداری، انتخاب می شوند. در ادامه، این روش ها را معرفی می کنیم.
1. روش فلاشینگ
فلاشینگ یکی از متداول ترین روش های بسته بندی MAP است. در این فرآیند، هوای داخل بسته به طور کامل تخلیه می شود و گاز هایی مانند نیتروژن جایگزین آن می شوند. به عنوان مثال، در بسته بندی چیپس، گاز نیتروژن از خرد شدن محصول جلوگیری کرده و آن را تازه نگه می دارد. این گاز بی اثر است و واکنش شیمیایی با مواد غذایی ایجاد نمی کند. این روش، با حفظ طعم، بافت و ظاهر مواد غذایی، گزینه ای ایده آل برای افزایش ماندگاری محسوب می شود.
2. استفاده از فیلم های خاص برای بسته بندی
فیلم های خاصی مانند پلی اتیلن (LDPE)، پلی وینیل کلراید (PVC) و پلیپر وپیلن (PP) در بسته بندی مواد غذایی به کار می روند. این فیلم ها نقش محافظتی دارند و از نفوذ اکسیژن و رطوبت به داخل بسته جلوگیری می کنند. کاربرد این نوع فیلم ها به ویژه در بسته بندی محصولات حساس به رطوبت و هوا مانند میوه ها و سبزیجات تازه بسیار مؤثر است.
3. حذف اکسیژن
اکسیژن یکی از عوامل اصلی فساد مواد غذایی است. در این روش از بسته های جذب اکسیژن استفاده می شود که شامل موادی مانند پودر آهن، اسید اسکوربیک و کربن فعال هستند. این ترکیبات، اکسیژن داخل بسته را جذب کرده و محیطی بی اکسیژن ایجاد می کنند که از رشد میکروب ها و اکسیداسیون جلوگیری می کند. حذف اکسیژن به ویژه در بسته بندی گوشت، ماهی و محصولات پروتئینی اهمیت ویژه ای دارد.
4. استفاده از بسته های جاذب آب
رطوبت می تواند عامل فساد مواد غذایی و رشد باکتری ها باشد. بسته های جاذب آب که معمولا از ترکیبی از کربن فعال، پودر آهن و اسید اسکوربیک تشکیل شده اند، رطوبت و اکسیژن اضافی را جذب می کنند. این روش برای بسته بندی مواد غذایی حساس به رطوبت، مانند پنیر، نان و محصولات پخته شده، بسیار مناسب است.
روش های بستهبندی MAP با توجه به نوع محصول و شرایط نگهداری، امکان انتخاب بهترین گزینه را فراهم می کنند. این فناوری نوآورانه نه تنها کیفیت و تازگی مواد غذایی را حفظ می کند، بلکه به کاهش ضایعات و افزایش ماندگاری کمک شایانی می نماید. با توجه به افزایش تقاضای مصرف کنندگان برای محصولات سالم تر و باکیفیت تر، بسته بندی اتمسفر اصلاح شده جایگاه ویژه ای در صنعت غذایی یافته است.
بیشتر بخوانید: کاربرد گاز کربن دی اکسید در صنعت
دوام بسته بندی مواد غذایی با استفاده از گاز چقدر است؟
گاز های مورد استفاده در بسته بندی مواد غذایی یکی از موثر ترین روش ها برای افزایش ماندگاری و حفظ کیفیت محصولات غذایی است. این فناوری با تغییر ترکیب گاز ها در محیط بسته بندی، شرایط مناسبی برای جلوگیری از فساد و تخریب مواد غذایی ایجاد می کند. عوامل متعددی مانند نوع گاز استفاده شده، نوع ماده غذایی و شرایط نگهداری بر دوام بسته بندی تأثیر می گذارند.
نقش گاز های بی اثر در بسته بندی مواد غذایی
یکی از اصلی ترین گاز هایی که در بسته بندی مواد غذایی استفاده می شود، گاز های بی اثر مانند نیتروژن هستند. این گاز ها با جایگزینی اکسیژن در محیط بسته بندی، از اکسیداسیون چربی ها، تغییر طعم و کاهش کیفیت مواد غذایی جلوگیری می کنند. به عنوان مثال، در بسته بندی چیپس و اسنک ها، استفاده از نیتروژن به جلوگیری از خرد شدن محصول و حفظ تازگی آن کمک می کند.
تأثیر نوع ماده غذایی بر دوام
دوام بسته بندی به نوع محصول غذایی بستگی دارد. برای مثال:
- گوشت و محصولات پروتئینی: با استفاده از ترکیبی از اکسیژن و دی اکسید کربن در بسته بندی، می توان ماندگاری گوشت تازه را تا 7-10 روز و گوشت فرآوری شده را تا چند هفته افزایش داد.
- میوه ها و سبزیجات: استفاده از گاز های بی اثر در بسته بندی مواد غذایی مانند میوه ها و سبزیجات تازه می تواند دوام آن ها را تا 2-3 هفته افزایش دهد.
- محصولات خشک: در بسته بندی محصولاتی مانند قهوه، آجیل و خشکبار، حذف اکسیژن و جایگزینی آن با نیتروژن، ماندگاری را به طور قابل توجهی افزایش می دهد و طعم و بافت آن ها را حفظ می کند.
شرایط نگهداری
دوام بسته بندی مواد غذایی با استفاده از گاز ها به شرایط نگهداری مانند دما و رطوبت نیز بستگی دارد. بسته بندی هایی که با گاز های بی اثر انجام می شوند، در دمای سردتر دوام بیشتری دارند.
گاز های بی اثر در بسته بندی مواد غذایی با کاهش واکنش های شیمیایی و رشد میکروارگانیسم ها، ماندگاری محصولات را به میزان قابل توجهی افزایش می دهند. هرچند دوام بسته بندی بسته به نوع ماده غذایی و شرایط نگهداری متفاوت است، اما این روش یک راهکار کارآمد برای حفظ کیفیت و کاهش ضایعات غذایی محسوب می شود.
آیا این گاز ها کیفیت مواد غذایی را تغییر می دهند؟
گاز های مورد استفاده در بسته بندی مواد غذایی، مانند نیتروژن و دی اکسید کربن، برای حفظ کیفیت و افزایش ماندگاری به کار می روند. این گاز ها به طور کلی کیفیت مواد غذایی را تغییر نمی دهند، بلکه از اکسیداسیون، رشد میکروارگانیسم ها و کاهش تازگی جلوگیری می کنند. با این حال، استفاده صحیح از این گاز ها و رعایت استاندارد ها ضروری است تا طعم، بافت و ارزش غذایی محصولات حفظ شود و تغییری منفی ایجاد نشود.
جمع بندی
گاز های مورد استفاده در بسته بندی مواد غذایی، مانند نیتروژن، دی اکسید کربن و اکسیژن، نقش کلیدی در افزایش ماندگاری و حفظ کیفیت محصولات دارند. این گاز ها با جلوگیری از اکسیداسیون، رشد میکروارگانیسمها و جذب رطوبت، تازگی، طعم و بافت مواد غذایی را حفظ می کنند. استفاده از این گاز ها در روش هایی مانند MAP، به صنعت غذا کمک می کند تا محصولات با کیفیت تر و با دوام بیشتری به مصرف کنندگان ارائه دهد.
با کربن بارد، خرید مطمئن را تجربه کنید