روشهای تولید CO2 در گلخانه

به طور کلی تولید دی اکسید کربن توسط دستگاه CO2 ساز یا دستگاه مولد دی اکسید کربن در گلخانه به سه روش انجام می شود:

مشعل آویزان

مشعل ها به صورت آویز بوده و با فاصله مشخص از سقف گلخانه آویزان می شوند. این آویزها که به عنوان دستگاه  CO2 ساز گلخانه یا دستگاه تولید CO2 شناخته می شود، جهت تولید کربن دی اکسید از گاز طبیعی یا پروپان استفاده می کنند و بدون ایجاد بوی نا مطلوب، مساحتی بالغ بر 600 متر مربع را به لحاظ سطح کربن دی اکسید مورد نیاز گیاهان، مساعد می سازند. شایان ذکر است این دستگاه  CO2 ساز علاوه بر دی اکسید کربن گاز های دیگری به عنوان مولد نیز در این روش تولید می کند که با محاسبات دقیق در میزان سوخت مصرفی دستگاه CO2 ساز، مولد های تولید شده از طرف گیاهان جذب شده و نیاز آن ها را برطرف می سازند، همچنین موجب خسارت نیز نمی شوند.

• گرم کن کربن دی اکسید ساز

در صورتی که نیازمند تامین دی اکسید کربن گیاهان در محیطی با ابعاد 2000 متر مربع باشیم می توانیم از کوره های صنعتی به عنوان دستگاه CO2 ساز (دستگاه تولید  CO2 که مناسب تولید هوای گرم نیز هستند استفاده کنیم.  برای سیستم جرقه زنی این گرم کن یا دستگاه  CO2 ساز می توان از روش جرقه زنی دیگر تجهیزات گلخانه استفاده نمود. در این روش جهت ثابت شدن سطح دما و دی اکسید کربن تولید شده توسط دستگاه  CO2 ساز یا دستگاه تولید  CO2  در تمامی نقاط گلخانه از یک دمنده نیز استفاده می شود.

• کربن دی اکسید ساز نفتی

کربن دی اکسید ساز نفتی یا کوره مستقیم به عنوان دستگاه CO2 ساز گلخانه یا دستگاه تولید CO2  با سوزاندن نوعی نفت، آن را به اکسید کربن تبدیل کرده و نهایتا اکسید های کربن را که حاصل دو بار سوختن هستند به طور کامل به CO2  تبدیل می کند.

• اثر تزریق دی اکسید کربن بر گیاه

نتایج حاصل از تحقیقات نشان می دهد، گیاه وقتی به دی اکسید کربن واکنش نشان می دهد که میزان آن در اتمسفر بیش از ppm 300  باشد. در بسیاری از گیاهان غلظت  ppm 2000  باعث افزایش رشد شده است که البته به شرایط طبیعی و ارثی گیاهان در زمان گذشته بر می گردد که به غلظت های بیشتر دی اکسید کربن هوا عادت کرده و با آن شرایط سازگار باشد. بنابراین توصیه می شود در هنگام استفاده از دستگاه  CO2 ساز گلخانه یا دستگاه تولید گلخانه به میزان کربن دی اکسید تولید شده توجه لازم را نمایید.

در تحقیقات دیگر، میزان بالای دی اکسید کربن که می تواند از طریق دستگاه تولید  CO2  تامین شود در پیش رسی محصول 20% موثر بوده است. در مورد تاثیر دستگاه  CO2 ساز یا دستگاه تولید CO2  بر روی گوجه فرنگی، تزریق ppm 1000  گاز دی اکسید کربن میزان محصول را تا 48% افزایش داده است، همچنین تزریق همین مقدار توسط دستگاه تولید  CO2  بر روی خیار موجب افزایش وزن محصول به میزان 23% گردیده است. با بهره گیری از تزریق دی اکسید کربن توسط دستگاه CO2 ساز یا دستگاه تولید CO2  به منظور افزایش تحریک رشد در بعضی از گیاهان، لزومی برای اعمال تغییرات در برنامه ها و تقویم زمانی کشت گیاهان باقی نمی ماند.

افزایش غلظت دی اکسید کربن توسط دستگاه CO2 ساز یا دستگاه تولید CO2  باعث تحریک و افزایش رشد گیاه می شود ؛ در نتیجه ممکن است علایم کمبود بعضی از عناصر در گیاه ظاهر شود. اگر مصرف کود شیمیایی نیز بیشتر شود به طور طبیعی میزان رشد افزایش خواهد یافت.

نور نیز یکی دیگر از عوامل محدود کننده به شمار می رود. وقتی شدت نور کم باشد میزان فتوسنتز کاهش می یابد حتی وقتی غلظت دی اکسید کربن توسط دستگاه CO2 ساز یا دستگاه تولید CO2  به حد لازم افزایش یابد به علت کمی نور، هیچ تاثیری در روند افزایش محصول نخواهد داشت. اگر شدت و مقدار نور افزایش پیدا کند همچنین غلظت دی اکسید کربن نیز توسط دستگاه CO2  افزایش یابد، روند رشد افزایش می یابد. وقتی شدت نور از 5500 لوکس بیشتر باشد، افزایش دی اکسید کربن توسط دستگاه CO2 ساز یا دستگاه تولید CO2  اقتصادی است؛ ولی کمتر از 5500 لوکس مقرون به صرفه نخواهد بود. حرارت فیزیکی از عوامل محدود کننده محسوب می شود تامین درجه حرارت مورد نیاز برای رشد یک فاکتور مهم و اساسی به شمار می رود و قبل از اینکه به امر تزریق دی اکسید کربن توسط دستگاه تولید CO2  توجه شود دمای لازم برای رشد گیاه باید فراهم شود. افزایش درجه حرارت روزانه همراه با افزودن غلظت دی اکسید کربن بسیار مفید است.

• روش تزریق دی اکسید کربن

با توجه به اینکه تزریق دی اکسید کربن توسط دستگاه CO2 ساز که به آن دستگاه تولید  CO2  نیز گفته می شود، فقط زمانی موثر واقع می شود که امکان فتونسنتز میسر شود از این رو باید تزریق آن در طول روز از طلوع آفتاب تا یک ساعت قبل از غروب آفتاب صورت پذیرد. از طرفی در زمان تزریق دی اکسید کربن به وسیله دستگاه  CO2 ساز یا دستگاه تولید CO2  دریچه های تهویه باید کاملا بسته باشند و با توجه به موقعیت گلخانه و عرض جغرافیایی منطقه، تزریق دی اکسید کربن معمولا از اواسط آبان تا اواسط فروردین صورت می گیرد. دستگاه های مولد دی اکسید کربن یا دستگاه CO2 ساز در مرکز گلخانه از سقف آویزان می شوند. روش معمولی افزودن دی اکسید کربن به محیط گلخانه، سوزاندن نفت و یا گاز طبیعی است که به وسیله دستگاه های مخصوص مولد صورت می گیرد.

به علت شرایط اقلیمی مطلوب منطقه احداث مجتمع گلخانه ای در بندر عباس در فصل زمستان، نسبت به اقلیم های سرد و برف خیز، رشد گیاه در زمستان کند نبوده، در نتیجه استفاده از سایر نهاده ها (بذر اصلاح شده، کود، آب وسم پاشی بموقع و.غیره) در کنار استفاده از دستگاه CO2 ساز یا دستگاه تولید  CO2 موثر در افزایش تولید در واحد سطح خواهد بود. البته در صورت مناسب بودن پارامتر های محیطی از جمله نور و روشنایی، دما و دی اکسید موجود در هوا به راندمان و بهره وری ایده آلی می توان دست یافت.